OpenOffice Manual | Writer / Πρότυπα και Μορφοποίηση

Τα πρότυπα είναι το βασικό χαρακτηριστικό που κάνει τις σουίτες γραφείου (όπως το OpenOffice.org) να είναι κάτι παραπάνω από ηλεκτρονικές γραφομηχανές και είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για την μορφοποίηση κειμένων σε μία σουίτα γραφείου. Το εναλλακτικό στη χρήση προτύπων είναι κάθε φορά που πρέπει να γίνει μία μορφοποίηση σε ένα κείμενο, χειροκίνητα, να επιλέγεται το κομμάτι του κειμένου στο οποίο χρειάζεται να γίνει η μορφοποίηση (μία σελίδα, μία παράγραφος, ένα σύνολο από χαρακτήρες κ.τ.λ.) και να εφαρμόζουμε πάνω σε αυτό τη μορφοποίηση. Αυτό έχει το πλεονέκτημα ότι δεν απαιτεί ιδιαίτερη γνώση για τον κειμενογράφο, δεν επιτρέπει όμως τη χρήση πολλών αυτοματισμών και διευκολύνσεων που προσφέρει ο κειμενογράφος.

Πρότυπα Παραγράφου

Για έναν κειμενογράφο, η έννοια της παραγράφου είναι διαφορετική και πιο ευρεία από αυτή που συναντάμε στον γραπτό λόγο. Για τον κειμενογράφο, παράγραφος είναι συνήθως οτιδήποτε υπάρχει μεταξύ δύο διαδοχικών <enter>. Ένας τίτλος κεφαλαίου, μία καταχώρηση (γραμμή) σε μία λίστα, το κείμενου που υπάρχει σε ένα κελί ενός πίνακα, είναι όλα παράγραφοι. Τα πρότυπα παραγράφου μας βοηθούν να μορφοποιούμε αυτόματα ένα κείμενου. Π.χ. αν θέλουμε στο κείμενο μας όλοι οι τίτλοι κεφαλαίων να έχουν συγκεκριμένη μορφή, δηλαδή να είναι γραμμένοι με έντονα γράμματα και να χρησιμοποιούν γραμματοσειρά μεγέθους 14, μπορούμε αντί να φροντίζουμε να μορφοποιούμε κατάλληλα κάθε τίτλο κεφαλαίου ξεχωριστά, να δημιουργήσουμε ένα ξεχωριστό πρότυπο παραγράφου Τίτλος Κεφαλαίου ή να χρησιμοποιήσουμε ένα από τα έτοιμα (π.χ. Επικεφαλίδα1) που έχουν αυτή τη μορφοποίηση, και να φροντίζουμε να εναρμονίζουμε τις παραγράφους που είναι τίτλοι κεφαλαίου με αυτό το πρότυπο. Αυτό, πέρα από την πρακτική εφαρμογή που έχει στην συγγραφή ενός κείμενο (μια μικρή προετοιμασία στην αρχή θα προσφέρει σημαντικές διευκολύνσεις κατά την διάρκεια της συγγραφής) βοηθάει και στην αυτόματη παραγωγή περιεχομένων.

Πρότυπα Σελίδας

Αν η χρήση προτύπων παραγράφου είναι πρακτική, η χρήση προτύπων σελίδας είναι σχεδόν απαραίτητη σε κάποιες περιπτώσεις. Αν θέλουμε να έχουν διαφορετική μορφή οι ζυγές και οι μονές σελίδες, όπως είναι στα βιβλία (ο αριθμός της σελίδας στις ζυγές σελίδες είναι στα δεξιά και στις μονές στα αριστερά), αν θέλουμε στο εξώφυλλο να μην υπάρχει ο αριθμός της σελίδας ενώ στις εσωτερικές σελίδες να υπάρχει, πρέπει να χρησιμοποιηθούν πρότυπα σελίδας.

Διαχείριση Προτύπων

Στον Writer του OpenOffice.org το βασικό εργαλείο για την διαχείριση των προτύπων είναι το παράθυρο Πρότυπα και μορφοποίηση το οποίο ανοίγει πατώντας F11 ή επιλέγοντας Μορφή→Πρότυπα και μορφοποίηση απλο το κυρίως μενού του κειμενογράφου. Στο πάνω μέρος του παραθύρου υπάρχουν κουμπιά με τα οποία επιλέγουμε την κατηγορία προτύπων που θέλουμε να δούμε, ενώ ακριβώς από κάτω υπάρχει μία λίστα με όλα τα πρότυπα της κατηγορίας που έχουμε επιλέξει. Οι βασικότερες κατηγορίες προτύπων είναι τα Πρότυπα παραγράφου και τα Πρότυπα σελίδας, τα οποία επιλέγονται με τη χρήση των κουμπιών και αντίστοιχα. Στις παρακάτω δύο εικόνες φαίνονται τα πρότυπα παραγράφου και σελίδας που υπάρχουν αρχικά στον Writer:


Πρότυπα Παραγράφου	Πρότυπα Σελίδας

Στο παράθυρο Πρότυπα και μορφοποίηση είναι γραμμοσκιασμένο πάντα το πρότυπο πάνω στο οποίο βρίσκεται ο δρομέας. Μπορείτε να το διαπιστώσετε αυτό στο βίντεο που ακολουθεί, όπου μετακινούμε τον δρομέα πάνω σε διαφορετικές σελίδες και διαφορετικές παραγράφους.
Δείτε εδώ το βίντεο.

Εφαρμογή Προτύπου

Για να εφαρμόσουμε ένα πρότυπο σε ένα κομμάτι του κειμένου πηγαίνουμε το δρομέα στο σημείο που θέλουμε να εφαρμόσουμε το πρότυπο και πατάμε διπλό κλικ πάνω στο πρότυπο που θέλουμε να εφαρμοστεί. Δηλαδή αν έχουμε μία παράγραφο και θέλουμε να την εναρμονίσουμε με το πρότυπο Επικεφαλίδα (δηλαδή να την κάνουμε να μοιάζει με επικεφαλίδα), απλώς πηγαίνουμε τον δρομέα κάπου μέσα στην συγκεκριμένη παράγραφο και στο παράθυρο Πρότυπα και μορφοποίηση στα πρότυπα παραγράφου κάνουμε διπλό κλικ στο Επικεφαλίδα. Όμοια και για τα πρότυπα σελίδας.

Συμβουλή:
Το πρότυπο παραγράφου μπορεί να αλλάξει και κατευθείαν από την γραμμή εργαλείων του Writer
Η πρώτη λίστα με που γράφει Σώμα Κειμένου είναι μια λίστα με πρότυπα παραγράφου.

Τροποποίηση και Δημιουργία Προτύπου

Για να τροποποιήσουμε ή να δημιουργήσουμε ένα πρότυπο πρότυπο, κάνουμε δεξί κλικ πάνω στο πρότυπο στο παράθυρο Πρότυπα και μορφοποίηση και επιλέγουμε Τροποποίηση... ή Δημιουργία... αντίστοιχα. Αυτό θα ανοίξει ένα καινούργιο παράθυρο με καρτέλες που αφορούν το πρότυπο. Η πρώτη καρτέλα είναι η καρτέλα Διαχείριση στην οποία υπάρχει το Όνομα του προτύπου και το Επόμενο Πρότυπο. Για την χρήση της επιλογής Επόμενο Πρότυπο θα μιλήσουμε αργότερα. Οι υπόλοιπες καρτέλες διαφοροποιούνται ανάλογα με το τι πρότυπο είναι αυτό (πρότυπο παραγράφου, πρότυπο σελίδας, κ.τ.λ.). Για την δημιουργία νέου προτύπου έχει σημασία σε πιο πρότυπο θα κάνουμε δεξί κλικ και θα επιλέξουμε Δημιουργία... αφού το νέο πρότυπο κληρονομεί τις ιδιότητες και τις επιλογές του αρχικού προτύπου.

Κεφαλίδα/Υποσέλιδο

Την εισαγωγή Κεφαλίδας ή Υποσέλιδου την παρουσιάζουμε στα πλαίσια των προτύπων γιατί εισάγονται για κάθε πρότυπο σελίδας ξεχωριστά. Αυτό είναι μια πάρα πολύ λογική σύμβαση, αφού αν θέλουμε π.χ. η αρχική σελίδα να μην έχει υποσέλιδο ενώ όλες οι υπόλοιπες να έχουν, φροντίζουμε η αρχική σελίδα να ανήκει σε διαφορετικό πρότυπο σελίδας από όλες τις υπόλοιπες και δεν ενεργοποιούμε το υποσέλιδο για το πρότυπο σελίδας στο οποίο ανήκει η αρχική σελίδα.
Για να εισάγουμε Κεφαλίδα ή Υποσέλιδο για ένα πρότυπο σελίδας, από το κυρίως μενού του κειμενογράφου επιλέγουμε Εισαγωγή→Κεφαλίδα→<πρότυπο_σελίδας> και Εισαγωγή→Υποσέλιδο→<πρότυπο_σελίδας> αντίστοιχα.

Συμβουλη:
Ακόμα και αν εμείς δεν χρησιμοποιούμε πρότυπα, ο κειμενογράφος σιωπηλά και για τις σελίδες και για τις παραγράφους χρησιμοποιεί τα πρότυπα Προεπιλογή που υπάρχουν. Οπότε σε ένα κείμενο όπου δεν έχουν εφαρμοστεί πρότυπα, για να βάλουμε Κεφαλίδα και Υποσέλιδο επιλέγουμε Εισαγωγή→Κεφαλίδα→Προεπιλογή και Εισαγωγή→Υποσέλιδο→Προεπιλογή.

Στο βίντεο αυτό φαίνεται η εισαγωγή και διαγραφή κεφαλίδας και υποσέλιδου σε ένα κενό έγγραφο.

Αρίθμηση Σελίδων και Πεδία

Σε έναν κειμενογράφο πεδία λέγονται κάποια τμήματα του κειμένου των οποίων τη τιμή δεν την ελέγχει ο χρήστης αλλά συμπληρώνεται αυτόματα από το ίδιο το πρόγραμμα. Ο χρήστης απλά, είτε άμεσα είτε έμμεσα εισάγει στην θέση που θέλει μέσα στο έγγραφο του τα πεδία. Στον Writer η εισαγωγή πεδίου γίνεται από το κυρίως μενού επιλέγοντας Εισαγωγή→Πεδίο→<όναμα_πεδίου>. Το βασικότερο πεδίο είναι ο Αριθμός Σελίδας. Άλλα πεδία που μπορεί να χρησιμοποιηθούν είναι το Σύνολο Σελίδων, η Ημερομηνία και η Ώρα. Τα πεδία συνήθως εισάγονται στη κεφαλίδα ή στο υποσέλιδο. Για να εισάγουμε λοιπόν αρίθμηση σελίδων σε ένα έγγραφο, εισάγουμε πρώτα υποσέλιδο, και μέσα στο υποσέλιδο, εισάγουμε αρίθμηση σελίδων.

Παραδείγματα

Αρίθμηση Σελίδων σε Έγγραφο

Για να βάλουμε αρίθμηση στις σελίδες σε ένα έγγραφο χωρίς να χρησιμοποιήσουμε καθόλου πρότυπα (η πιο απλή μορφή) κάνουμε τις παρακάτω ενέργειες:

Εισαγωγή υποσέλιδου (Εισαγωγή→Υποσέλιδο→Προεπιλογή)
Πηγαίνουμε τον δρομέα στο Υποσέλιδο στη θέση που θέλουμε και εισάγουμε το πεδίο Αριθμός Σελίδας (Εισαγωγή→Πεδίο→Αριθμός Σελίδας)
Αν θέλουμε μπορούμε να εισάγουμε και το συνολικό αριθμό σελίδων ((Εισαγωγή→Πεδίο→Σύνολο Σελίδων) ώστε η αρίθμηση να έχει τη μορφή 1/4 ή 1 από 4.

Δείτε το σχετικό βίντεο

Συμβουλή:
Το υποσέλιδο και η κεφαλίδα είναι ουσιαστικά χωρισμένα σε τρία τμήματα, το αριστερό, το κεντρικό και το δεξί. Σε ένα κενό υποσέλιδο ή μία κενή κεφαλίδα, αν τοποθετήσουμε τον δρομέα, αυτός θα τοποθετηθεί στα αριστερά. Από εκεί μπορούμε να πάμε στο κέντρο ή στο δεξί μέρος πατώντας διαδοχικά tabs.

Ζυγές και Μονές Σελίδες σε Έγγραφο

Για να βάλουμε αρίθμηση στις σελίδες ενός εγγράφου χρησιμοποιώντας ζυγές και μονές σελίδες, δηλαδή αν θέλουμε το έγγραφο αυτό αργότερα να εκτυπωθεί μπρος-πίσω και οι μονές σελίδες να έχουν τον αριθμό της σελίδας στα δεξιά ενώ οι ζυγές στα αριστερά, κάνουμε τις παρακάτω ενέργειες:

Ανοίγουμε το παράθυρο Πρότυπα και μορφοποίηση επιλέγοντας Μορφή→Πρότυπα και μορφοποίηση ή πατώντας F11
Κάνουμε δεξί κλικ στο πρότυπο σελίδας Αριστερή Σελίδα, επιλέγουμε Tροποποίηση... και στην καρτέλα Διαχείρηση σαν Επόμενο Πρότυπο επιλέγουμε Δεξιά Σελίδα και πατάμε ΟΚ
Κάνουμε δεξί κλικ στο πρότυπο σελίδας Δεξιά Σελίδα, επιλέγουμε Tροποποίηση... και στην καρτέλα Διαχείρηση σαν Επόμενο Πρότυπο επιλέγουμε Αριστερή Σελίδα και πατάμε ΟΚ
Πηγαίνουμε τον δρομέα στην πρώτη σελίδα, και στο παράθυρο Πρότυπα και μορφοποίηση πατάμε διπλό κλικ στο πρότυπο σελίδας Δεξιά Σελίδα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η πρώτη σελίδα να γίνει δεξιά σελίδα, η δεύτερη αριστερή, η τρίτη δεξιά, κ.τ.λ.
Εισάγουμε υποσέλιδο για τα πρότυπα Δεξιά Σελίδα και Αριστερή Σελίδα (Εισαγωγή→Υποσέλιδο→Δεξιά Σελίδα και Εισαγωγή→Υποσέλιδο→Αριστερή Σελίδα)
Σε μία Δεξιά Σελίδα (π.χ. τη πρώτη) πηγαίνουμε στο υποσέλιδο της, πατάμε δύο φορές tab ώστε να πάμε στο δεξί μέρος του υποσέλιδου και εισάγουμε τον αριθμό σελίδας (Εισαγωγή→Πεδίο→Αριθμός Σελίδας). Αυτό θα εισάγει τον αριθμό της σελίδας μόνο στις σελίδες που ακολουθούν το Αριστερό πρότυπο σελίδας, δηλαδή στην πρώτη, στην τρίτη, στην πέμπτη κ.τ.λ.
Σε μία Αριστερή Σελίδα (π.χ. την δεύτερη) πηγαίνουμε στο υποσέλιδο της και εισάγουμε τον αριθμό σελίδας (Εισαγωγή→Πεδίο→Αριθμός Σελίδας) στο αριστερό μέρος. Αυτό θα εισάγει τον αριθμό της σελίδας στις υπόλοιπες σελίδες, δηλαδή στη δεύτερη, στη τέταρτη, στην έκτη κ.τ.λ.